Gmina Budry  obejmuje 175 km2.  21% obszaru stanowią lasy zasobne w zwierzynę łowną i runo leśne. Pozostałą część stanowią użytki zielone i rolne. Dzięki naturalności i czystości środowiska gniazduje tu ponad 90 par bocianów, orliki, bociany czarne. Jest to jedno z największych w Europie siedlisk bocianów.
Przez gminę przepływają rzeki: Węgorapa i Gołdapa, które są nie tylko   szlakami kajakowymi, ale również ostoją bobrów. Wśród malowniczych łąk i mało znanych ostępów leśnych biegną szlaki rowerowe i piesze. Z zabytków i ciekawych miejsc warte obejrzenia są kościoły w Dąbrówce Nowej, Budrach i Olszewie, pałac w Więckach i neoklasycystyczny pałac w Dąbrówce Nowej.
W miejscowości Popioły znajduje się młyn będący zabytkiem. We wsi Zabrost Wielki można zobaczyć przykłady architektury nawiązującej do tradycji mazurskich. Przez teren gminy corocznie przechodzi Pielgrzymka Ostrobramska, uczestnikom której mieszkańcy oferują mały poczęstunek. Budry - wieś gminna leży w odległości 13 km od Węgorzewa w kierunku płn - wsch w pobliżu rzeki Gołdapa i rozciągających się za nią dużych kompleksów leśnych, ciągnących się aż do granicy z obwodem kaliningradzkim. Gmina Budry położona jest w północno-wschodniej części województwa Warmińsko-Mazurskiego (w północno-zachodniej dawnego województwa suwalskiego).

Przez gminę przebiega droga wojewódzka nr 650 Węgorzewo - Banie Mazurskie - Gołdap. 

Podstawowe dane liczbowe: powierzchnia gminy - 175 km2, liczba sołectw - 15, miejscowości - 30, liczba mieszkańców - 3500, gęstość zaludnienia 19/1 km2, użytki rolne : - 12292 ha; (grunty orne - 7785 ha, łąki 2261 ha, pastwiska - 225 ha, sady - 21 ha, lasy - 3519 ha), tereny chronione - obszary chronionego krajobrazu - 8800 ha, liczba pomników przyrody - 18 szt. (25.05.99)

Gmina Budry należy do najchłodniejszych obszarów Niżu Polskiego. W podziale Polski na regiony klimatyczne wg Romera należy do regionu pojeziernego, a w podziale na dzielnice rolniczo - klimatyczne wg Gumińskiego należy do dzielnicy Mazurskiej.
Część południowo - wschodnia jest zupełnie inna pod względem    klimatu lokalnego od pozostałego terenu. Czynnikami ustalającymi ten klimat jest duży kompleks leśny wraz z otaczającymi użytkami zielonymi. Obszar ten cechuje się niższymi temperaturami, mniejszymi jej wahaniami oraz częstym występowaniem mgieł i jej porannych oparów. Obszary torfowiskowe - bagienne sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów i uciążliwych dla człowieka owadów. Wpływ obszaru leśnego na mikroklimat to zmniejszenie prędkości wiatrów i osłabienie wymiany turbulencyjnej, jak również  odnawianie zasobów tlenu atmosferycznego.Średnia liczba dni bez przymrozków wynosi 161, a liczba dni wegetacji 194 i rozpoczyna się w drugiej dekadzie kwietnia a kończy w końcu października.
Wśród siedlisk leśnych dominującą pozycję zajmują wilgotne, podmokłe i fragmentami bagienne, zajmujące ponad 40% powierzchni leśnej. Największy kompleks leśny to kompleks Skalisko o powierzchni około 6000 ha, przy czym gmina obejmuje około 50%. Pozostałe lasy zajmują mniejsze kompleksy, nie przekraczające 450 ha: Olszewo, Ołownik. Wśród głównych komponentów lasotwórczych pozycję dominującą zajmuje świerk (28%), sosna (26%), w dalszej kolejności - brzoza, olsza, wierzba i jesion.

Pod względem fizyczno - geograficznym obszar gminy należy w większości do jednostki naturalnej, zwanej "Doliną Węgorapy" Pod względem ukształtowania część południowo - wschodnia jest odmienna od pozostałego terenu.
Rejon północno - wschodni, mniej więcej na północ od rzeki Gołdapy, ma charakter równinny, położony na wysokości 90-105 mnpm. Stąd zarówno w kieruku południowym jak i zachodnim teren się wznosi. Na północny zachód i południe  powierzchnia terenu ma charakter falisty, a nawet pagórkowaty, osiągając:
- na północy - 160, l m n.p.m. (Szubienica)
- na południu 175 m n.p.m. (Brzozowska Góra).

W większości krajobraz ma charakter morenowy falisty, a na pograniczach stopień dynamiki rzeźby się zwiększa.
Najbardziej zróżnicowany teren występuje na południe od wsi Więcki i Piłaki Małe.
Pod względem geomorfologicznym występują dwie formy:
- wysoczyzna moreny dennej
- równina pojezierna
 Dominującą jednostką jest wysoczyzna morenowa, która obejmuje południową i zachodnią część gminy, zbudowana głównie z glin zwałowych. Na zachodzie i południu występują wzgórza czołowo-morenowe o budowie bardzo zróżnicowanej.
Równina pojezierna stanowi północno-wschodnią część gminy. Są to tereny położone na północ od rzeki Gołdapy. Miąższość utworów czwartorzędowych wynosi 200-250 m.

Na terenie gminy główne wody tworzą:
-rzeki częściowo uregulowane, wyposażone w budowle hydrotechniczne do sterowania przepływem i gospodarowania wodą - Gołdapa i Węgorapa
- cieki naturalne stanowiące dopływy Węgorapy i Gołdapy nie wyposażone w urządzenia piętrzące:
- kanały, z których główny to Kanał Brożajski, pełniący funkcję kanału ulgi dla piętrzenia i regulowania stosunków wodnych na użytkach rolnych
- bezodpływowe oczka wodne będącym naturalnym obrazem przestrzeni krajobrazowej, odgrywające również istotną rolę w retencjonowaniu wód w zlewni
- mokradła śródpolne w kotlinach bezodpływowych o znacznej użytecznej pojemności retencyjnej
- starorzecza powstałe w wyniku regulacji koryt rzek Węgorapy i Gołdapy oraz rozległe tereny położone w ich dolinachNa odcinku od granicy z gminą Węgorzewo do ujścia Gołdapy dolina Węgorapy jest wąska, koryto rzeki jest wcięte i  meandrujące. Za połączeniem z Gołdapą, Węgorapa na całej długości płynie w szerokiej zatorfionej dolinie. Bieg jej poprzednio kręty, został po uregulowaniu wyprostowany, a spadek zredukowany budowlami piętrzącymi. Pozostały liczne starorzecza, a dolina jest pocięta rowami rozprowadzającymi wodę. Podobny widok przedstawia dolina Gołdapy od Kanału Brożajskiego do ujścia. Zlewnia kanałów: Brożajskiego, Dopływowego i Minockiego jest w głównej części zalesiona.

Na pozostałym obszarze dominuje teren pagórkowaty z licznymi zagłębieniami bezodpływowymi i obniżeniami suchymi lub podmokłymi (mokradła, torfowiska, oczka wodne) - deniwelacje rzędu 30-50 m.
Węgorapa jest główną rzeką gminy, a zarazem jednym z głównych dopływów Pregoły (po Łynie). Źródłem Węgorapy jest północny kompleks Wielkich Jezior Mazurskich - wypływa ona z Jeziora Mamry w rejonie Węgorzewa. W miejscowości Czerniachowsk uchodzi do Pregoły (rejon Kaliningradzki), dając połączenie z Morzem Bałtyckim.
Całkowita długość Węgorapy wynosi 139,9 km, z czego na terenie Polski 43,9 km, rzeka przekracza granicę w 96 km (kilometraż jest liczony od jej ujścia do Pregoły). W obrębie gminy Budry Węgorapa ma długość 25 km. W 114,3 km do Węgorapy wpada Gołdapa. Dorzecze Węgorapy w Polsce wynosi 1511,8 km2.

 Rzeka Gołdapa to prawy dopływ Węgorapy o długości całkowitej 89 km i dorzeczu 670 km2 Na terenie gminy Budry odcinek o długości 16,7 km stanowi dolny odcinek rzeki od Kanału Brożajskiego do ujścia do Węgorapy. Koryto rzeki na znamienitej długości jest przekształcone melioracyjnie (bieg wyprostowany, ogroblowania, jazy piętrzące), którego celem jest wykorzystanie przepływu rzeki do nawodnień użytków zielonych w jej dolinie. 

Kanał Brożajski jest sztucznym połączeniem o długości 7,56 km Węgorapy i Gołdapy. Bierze swój początek w 16,7 km rzeki (WG jaz Miczuły) i łączy się z Węgorapa w 98,2 km w miejscowości Brożajcie. Spadek kanału zredukowany jest na pięciu stopniach wyposażonych w ujęcia upustowe i spiętrzające. Służy do przeprowadzania wielkich wód latem - koryto ma przepustowość 25 m/sek. Wzdłuż kanału biegnie granica gmin Budry i Banie Mazurskie.

Występują tu doprowadzalniki, prowadzące wodę z ujęć przy jazach na kwatery nawadniane oraz rowy odwadniające. Doprowadzalnik Kanał Dopływowy zasilający znaczny kompleks (150 ha) użytków z ujęcia na Kanale Brożajskim (jaz "Polski") łączy się następnie z kanałem Minockim i wpada do Węgorapy przy jazie "Dąbrówka Nowa".

Opisana powyżej zabudowa trwała wiele lat, pochłonęła wiele sił i środków w celu dostosowania przepływu wód do potrzeb gospodarczych oraz ochrony przeciwpowodziowej przyległych terenów. Na Węgorapie w obrębie gminy Budry istnieje jedna elektrownia wodna w Ołowniku. Zarówno jaz jak i elektrownia zostały wybudowane przed 1939 r. Właścicielem było Państwowe Gospodarstwo Rolne a użytkownikiem Zakłady Energetyczne w Olsztynie, później w Białymstoku. Produkowała ona energię elektryczną  do sieci ogólnokrajowej lub zasilała gospodarstwo, w zależności od potrzeb. Od kilku lat właścicielem jest osoba prywatna, a sam obiekt został wyłączony z użytkowania.
Brak jezior i zbiorników wodnych - wbrew pozorom - nie dyskwalifikuje wód powierzchniowych w zakresie rozwoju turystyki wodnej. Rzeka Węgorapa i Gołdapa oraz Kanał Brożajski stanowią atrakcyjne wodne szlaki turystyczne dla spływów kajakowych, wędkarstwa i rekreacji pod warunkiem odpowiedniego ich zagospodarowania. Doskonałym miejscem na stanicę wodną wydaje się być budynek po b. elektrowni wodnej w Ołowniku, położonym w połowie trasy wodnej Węgorzewo - granica państwa, oraz w miejscowości Mieduniszki, gdzie łączą się dwa szlaki: Goładpa-Kanał Brożajski i Węgorapy.
Zachodnia część gminy (dolina Węgorapy) leży w obrębie obszaru chronionego krajobrazu.

Dla zachowania wartości przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych wprowadzono m.in. zakazy:
- wznoszenia wszelkich obiektów budowlanych, których forma jest obca architekturze regionalnej
- tworzenia nowej kolonijnej zabudowy zagrodowej w odległości nie mniejszej niż 200 m od brzegów wód
- realizacji nowych budynków gospodarczych w odległości mniejszej niż 200 m od wód
- agrolotniczego stosowania środków ochrony roślin i nawozów
- wyrębu zadrzewień z wyjątkiem uzasadnionych przypadków
- niszczenia linii brzegowej

W pobliżu gminy Budry jest wiele wyjątkowych i ciekawych miejsc. Samochodem można wybrać się do Świętej Lipki znanego ośrodka kultu maryjnego, by obejrzeć najpiękniejszy na Warmii i Mazurach kościół barokowy z ruchomymi figurkami w organach i klasztor jezuitów. Ośrodek powstał w miejscu związanym z cudowną figurką Matki Boskiej (po drodze warto zwiedzić zamek krzyżacki i kościół św. Jerzego w Kętrzynie), do byłej kwatery  Hitlera "wilczy Szaniec" w Gierłoży. Na tych terenach była również kwatera Himmlera w Pozezdrzu i kwatera główna wojsk Wermachtu w Mamerkach za Przystanią najlepiej zachowana, bo Niemcy wycofując się nie zdążyli wysadzić bunkrów, 
do Puszczy Boreckiej, gdzie zachowały się pierwotne obszary leśne. W okolicach jeż. Łękuk jest najczystsze w Polsce powietrze, dlatego zlokalizowano tam stację monitoringu zanieczyszczeń atmosfery działającą w ramach międzynarodowego programu. Dawniej w puszczy był Ośrodek Hodowli Rzadkich Zwierząt, obecnie w rezerwacie żyje na wolności około 60 żubrów. Zwiedzanie rezerwatu możliwe jest po załatwieniu formalności w nadleśnictwie Borki w Kruklankach, 
wokół jeż. Mamry przez Ogonki, Sztynort i Przystań. Pałac w Sztynorcie od XVI w. do 1945. był siedzibą hrabiowskiego rodu Lehndorffów. W parku i okolicach rośnie prawie 160 dębów, tworząc jedno z największych skupisk w Polsce. Najstarsze z nich były sa­dzone ok. 1600 r. Na uwagę zasługuje też kaplica z cmentarzem rodowym położona na półwyspie między jeziorami Sztynorckim i Łabab,  do miejscowości Rapa, by obejrzeć rzadką w Polsce budowlę piramidę. Wybudował ją na początku XIX w. hrabia Ferenheid jako grobowiec rodzinny. Podobno promieniowanie energii geomantycznej jest w tym miejscu wyjątkowo silne i działa dodatnio na organizm ludzki. 

We wrześniu Mazury roztaczają swoje najwspanialsze uroki. Jest jeszcze ciepło, w lasach dużo grzybów, dobrze biorą ryby. W czys­tym powietrzu widok ze wzgórz rozciąga się na kilkanaście kilomet­rów. Lasy powoli zmieniają kolory na pomarańczowy, czerwony i złoty, kontrastujące z ciemną zielenią sosen, świerków; a wszystko to na tle błękitnego nieba zlewającego się z równie błękitnymi jezio­rami. Wiele osób poznało już przyjemność spacerowania w tak kolo­rowej scenerii. Wędkarze wypływają na spokojne o tej porze Mamry, myśliwi oglądają wschody słońca czekając na zwierzynę i nierzadko spotykając nimfy leśne W tym okresie łatwiej znaleźć miejsca (po niższej cenie) w pensjonatach, ośrodkach  wczasowych. 

Zimą, gdy jeziora już zamarzną i lód jest tak mocny, że jeżdżą po nim samochody, można przeżyć jeszcze jedną emocjonującą przygo­dę przejść pieszo lub na nartach przez Mamry. Na tej rozległej, białej płaszczyźnie widać dziesiątki sylwetek zapaleńców wędkowania spod lodu, łyżwiarzy i bojerowców. Można sobie zorganizować kulig, by przez bajkowy las dojechać do polany, gdzie przy ognisku wspaniale smakuje bigos i pieczone kiełbaski. Na rzece Węgorapie, na niezamarzających odcinkach rzeki, zimują setki łabędzi, gęsi i łysek.  Jest to okazja do zrobienia wspaniałych zdjęć. Wieczór przy komin­ku, padający za oknem śnieg i cisza stojąca w czystym, mroźnym po­wietrzu będą się wszystkim kojarzyć z Mazurami.